استاندارد ملی یکی از راه‌های انتخاب محصول با کیفیت است همچنین کی از راه‌های افزایش فروش هم شناخته می‌شود. از آنجایی که این روزها برندهای مختلفی در بازار وجود دارند کسب استاندارد ملی می‌تواند کیفیت کالا و خدمات شما را تضمین کند. اگر می‌خواهید بدانید استاندارد ملی ایران چیست؟ و چطور می‌توانید به آن دست یابید تا انتها این مطلب را با دقت مطالعه کنید.

استاندارد ملی چیست؟

استاندارد در لغت به معنی میزان انطباق با قوانین است. استاندارد تنها مربوط به یک کالا نبوده بلکه شامل مجموعه‌ای از خدمات هم می‌شود. در حال حاضر تمامی کشورها دارای سازمان یا نهادی برای تعیین استاندارد هستند. در واقع به هر سازمانی که کیفیت یک کالا را تعیین می‌کند سازمان استاندارد گفته می‌شود معروف‌ترین سازمان استاندارد هم  ایزو ISO است که سازمان ملی استاندارد محسوب شده و بیش از 157 عضو دارد.

استاندارد ملی ایران چیست؟

استاندارد ملی ایران مجموعه‌ای از قوانین، مقررات، مشخصات فنی، و راهنمایی ها است که توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده و به منظور اطمینان از کیفیت، ایمنی، و سلامت کالاها، خدمات، فرایندها و محیط‌ زیست به اجرا درمی‌آید. این استانداردها معیارهایی قابل استناد برای تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان، و مصرف‌کنندگان محسوب می‌شوند. استانداردهای ملی ویژگی‌های لازم در تولید یک فرآورده یا انجام یک خدمت را مشخص می‌نمایند.

سازمان ملی استاندارد ایران، که در سال ۱۳۰۴ تاسیس شد، این سازمان مرجع رسمی تدوین، ترویج، و نظارت بر اجرای استانداردهای ملی است. این سازمان به چهار وظیفه اصلی تقسیم می‌شود:  

• تدوین استانداردها  
• نظارت و بازرسی  
• آزمایش و صدور گواهینامه 
• آموزش و ترویج استانداردها  

✔️شروع فرآیند دریافت نشان استاندارد ملی

انواع استاندارد

استانداردها به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام بر اساس هدف، کاربرد و مرجع تدوین‌کننده تعریف می‌شوند. در ادامه، انواع استاندارد را معرفی می‌کنم:  

بر اساس گستره جغرافیایی

• استاندارد ملی : توسط سازمان‌های ملی هر کشور تدوین می‌شود.  مثل استاندارد ملی ایران (ISIRI).  
• استاندارد منطقه‌ای : توسط سازمان‌های منطقه‌ای برای کشورهای خاصی تدوین می‌شود. استانداردهای اتحادیه اروپا مثل (EN).  
• استاندارد بین‌المللی : توسط سازمان‌های بین‌المللی معتبر تدوین می‌شود و در سطح جهانی قابل اجرا است.  مثل استاندارد ISO، IEC.  

بر اساس اجبار و اختیاری بودن

• استاندارد اجباری :   رعایت این استانداردها الزامی است و تخطی از آن می‌تواند منجر به جریمه یا توقف تولید شود.  

 معمولاً به منظور حفظ ایمنی، سلامت عمومی و محیط‌زیست تدوین می‌شوند. مثل استانداردهای ایمنی مواد غذایی یا مصالح ساختمانی.

• استاندارد اختیاری : رعایت آن به تولیدکننده یا ارائه‌دهنده خدمات بستگی دارد. معمولاً برای افزایش کیفیت و رقابت‌پذیری محصول استفاده می‌شود.  

بر اساس حوزه کاربرد

• استانداردهای محصول: مشخصات فنی و کیفیتی که یک محصول باید داشته باشد. مثل استاندارد برای سیمان، شیر، یا لوازم الکترونیکی.  
• استانداردهای فرایند :  الزامات و روش‌هایی که باید در طی تولید یا ارائه خدمات رعایت شوند. مثل استانداردهای تولید دارو یا مدیریت کیفیت.  
• استانداردهای خدمات : کیفیت و نحوه ارائه خدمات در صنایع مختلف.  مثل استاندارد برای خدمات هتل‌داری یا حمل‌ونقل.
• استانداردهای ایمنی : قوانینی برای تضمین ایمنی افراد، محصولات و محیط.  مثل استانداردهای ایمنی ماشین‌آلات صنعتی.  
• استانداردهای زیست‌محیطی : الزامات برای کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی.  مثل استانداردهای مربوط به مدیریت پسماند یا انتشار گازهای گلخانه‌ای.  

بر اساس مرجع تدوین‌کننده

• استانداردهای سازمان‌های ملی : تدوین‌شده توسط نهادهای رسمی کشورها.  مثال: ISIRI (ایران)، ANSI (آمریکا).  
• استانداردهای سازمان‌های منطقه‌ای : تدوین‌شده توسط اتحادیه‌های منطقه‌ای.  مثال: CEN (اروپا)، GCC (خلیج فارس).  
• استانداردهای سازمان‌های بین‌المللی : تدوین‌شده توسط سازمان‌هایی با اعتبار جهانی.  مثال: ISO، IEC، Codex Alimentarius (برای غذا).  

علت اهمیت انواع استانداردها

استاندارد ملی یکی از ابزارهای کلیدی برای تضمین کیفیت، ایمنی، و سلامت محصولات و خدمات در هر کشور است. اهمیت استاندارد ملی به دلایل متعددی برمی‌گردد :

•  افزایش کیفیت محصولات و خدمات.  
• حفظ ایمنی و سلامت عمومی.  
•  ارتقای تجارت و رقابت‌پذیری.  
•  حفاظت از محیط‌زیست کمک می‌کند. 
•  حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان داخلی 
• کاهش هزینه ها و افزایش کارایی
• پیشرفت و نوآوری

علامت استاندارد ملی ایران

محصولاتی که مطابق با استانداردهای ملی تولید شده‌اند، مجوز استفاده از علامت استاندارد ملی ایران را دریافت می‌کنند. این علامت نشان‌دهنده انطباق محصول با الزامات تعیین‌شده در استاندارد است و معمولاً شامل موارد زیر است:  

• لوگوی سازمان ملی استاندارد ایران  
• شماره استاندارد محصول  
• تاریخ اعتبار علامت  

استاندارد ملی اجباری 

تولید کنندگانی هستند که محصولات و تولیدات آنها دارای استاندارد ملی اجباری در ایران می باشد.

مانند بتن،شیرآلات بهداشتی،شیرآلات ساختمانی، مواد غذایی و …..

آنها می بایست نسبت به اجرا و اخذ استاندارد ملی ایران اقدام کرده و نشان استاندارد ملی ایران را بر روی محصول و بسته بندی خود به نحوی قرار دهند تا این اطمینان حاصل گردد که از طرف مصرف کننده دیده خواهد شد.

بدیهی است تولید محصولاتی که  استاندارد آن محصول در ایران اجباری بوده و آن تولید کننده اقدام به دریافت نشان استاندارد ننموده اند ،غیر قانونی و غیر مجاز بوده و می بایست برای ادامه کار و بقا در بازار ، اقدام به اخذ استاندارد ملی ایران برای تولیدات خود بنماید.

همچنین در زمینه صادرات کالا به خارج از کشور،محصولاتی که استاندارد ملی ایران برای آنان اجباری محسوب می گردد بر اساس قوانین گمرک جمهوری اسلامی ایران می بایست جهت صادرات اقدام به اخذ استاندارد نمایند و این امر برای آنها اجباری می باشد.

استاندارد تشویقی 

اما موارد دیگری از محصولات که استاندارد آنان به تازگی تهیه گردیده و یا هنوز این استاندارد رای کافی برای تصویب اجباری بودن را اخذ نموده است به عنوان استاندارد  تشویقی شناخته و محسوب می گردند که تولید کنندگان این کالاها می توانند در صورت تمایل از اقدام برای دریافت نشان استاندارد ملی ایران صرف نظر بنمایند.

بدیهی است تولید محصولاتی که استاندارد آنان تشویقی می باشد بدون اخذ نشان استاندارد ملی ایران غیر قانونی نبوده و مانعی نخواهد داشت.

مراحل اخذ استاندارد ملی ایران :

مراحل اخذ استاندارد ملی ایران فرایندی دقیق و مشخص است که توسط سازمان ملی استاندارد ایران طراحی شده و تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات باید آن را طی کنند تا محصول یا خدمات آنها مطابق با استانداردهای ملی شناخته شود. در زیر مراحل کلی اخذ این استاندارد توضیح داده شده است:  

• بررسی نیاز به استاندارد : ابتدا باید بررسی شود که محصول یا خدمت مورد نظر نیاز به استاندارد اجباری دارد یا خیر.  
• درخواست اولیه : متقاضی باید به سازمان ملی استاندارد ایران یا اداره استاندارد استانی مراجعه کند.  فرم‌های مرتبط با درخواست استاندارد تکمیل و ارائه شوند.  مدارک اولیه مورد نیاز شامل:  مشخصات شرکت یا تولیدکننده و مشخصات محصول یا خدمات است.
• ارزیابی اولیه توسط سازمان استاندارد : سازمان ملی استاندارد یا نمایندگان آن، ارزیابی اولیه‌ای از محل تولید و شرایط تولید انجام می‌دهند.  
• ارائه مستندات فنی : متقاضی باید مستندات فنی مربوط به محصول یا خدمات را ارائه دهد، از جمله:   دستورالعمل‌های تولید.  – مشخصات فنی محصول – مدارک مربوط به مواد اولیه – فرایندهای کنترل کیفیت.  
• آزمایش نمونه‌ها : نمونه‌ای از محصول توسط متقاضی به آزمایشگاه‌های مورد تایید سازمان ملی استاندارد ارسال می‌شود.  در صورت عدم انطباق، متقاضی باید اصلاحات لازم را در محصول یا فرایند تولید انجام دهد و دوباره درخواست دهد.
• ممیزی و ارزیابی نهایی : تیمی از کارشناسان سازمان استاندارد از خط تولید و محل تولید بازدید می‌کنند.  
• صدور گواهینامه استاندارد : در صورت تایید آزمایش‌ها و ممیزی، گواهینامه استاندارد ملی ایران صادر می‌شود. این گواهینامه برای مدت معینی (معمولاً یک تا سه سال) معتبر است.  
• نظارت دوره‌ای : حتی پس از صدور گواهینامه، سازمان ملی استاندارد نظارت دوره‌ای بر تولید و کیفیت محصول دارد.   اگر عدم انطباقی مشاهده شود، ممکن است گواهینامه تعلیق یا لغو شود.  

مدارک لازم برای اخذ استاندارد ملی ایران  

•  اساسنامه و مدارک ثبتی شرکت.  
•  جواز تاسیس یا پروانه بهره‌برداری.  
• مدارک فنی محصول (فرمولاسیون، مشخصات فنی و…)  
• برنامه کنترل کیفیت و مستندات مدیریت کیفیت (در صورت وجود).  
• رسید پرداخت هزینه‌های مربوط به صدور استاندارد.  

مزایای اخذ استاندارد ملی ایران  

• افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان.  
•  تسهیل فروش در بازارهای داخلی و صادراتی.  
• تضمین کیفیت و ایمنی محصول.  
• رقابت‌پذیری بالاتر در بازار. 

مشاوره اخذ استاندارد ملی ایران

شرکت پتروکاران فردا (PKF) یک مؤسسه معتبر در ایران است که در زمینه‌های مختلفی از جمله ثبت شرکت‌ها، تغییرات شرکتی، وندورلیست و اخذ گواهینامه‌های استاندارد فعالیت می‌کند. این شرکت با بهره‌گیری از کارشناسان آموزش‌دیده و تجربه‌ی نزدیک به یک دهه، به بیش از ۱۰,۰۰۰ شرکت در زمینه‌های مختلف خدمات ارائه داده است.

سوالات متداول نشان استاندارد ملی